Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014

Daw'r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles (Cymru) i rym ym mis Ebrill 2016 ac mae hon yn ddeddf a fydd yn rhoi mwy o bŵer i chi ddweud eich dweud am y gofal a’r gefnogaeth rydych yn eu derbyn. I’ch cefnogi i gyflawni lles, byddwch yn gwneud penderfyniadau ar eich gofal mewn partneriaeth â gweithwyr proffesiynol.

Er mwyn eich helpu i wneud hynny, bydd gennych fynediad hawdd i wybodaeth a chyngor am yr hyn sydd ar gael yn eich ardal chi. Bydd gan ofalwyr hawl gyfartal i'w hasesu ar gyfer cymorth, i'r rhai y maent yn gofalu amdanynt, a bydd gan fwy o bobl hawl i Daliadau Uniongyrchol.

Bydd y broses asesu newydd ar gyfer gofal a chymorth yn seiliedig ar yr hyn sy'n bwysig i chi fel unigolyn. Bydd yn ystyried eich cryfderau personol a'r gefnogaeth sydd ar gael i chi gan eich teulu, ffrindiau ac eraill yn y gymuned. Bydd yr asesiad yn symlach ac yn gallu cael ei gynnal gan un person ar rhan amrywiaeth o sefydliadau.

Fe'i cwblheir mewn partneriaeth â chi, eich teulu a'r gweithiwr proffesiynol sy'n gweithio gyda chi. Bydd sgwrs yn digwydd i sefydlu beth sy'n bwysig i chi a beth sydd ei angen arnoch i gyflawni lles. Bydd hyn yn ystyried eich cryfderau, a'r adnoddau a'r opsiynau sydd ar gael i chi - gan gynnwys unrhyw gefnogaeth y gall yr awdurdod lleol ei ddarparu.

Bydd mwy o wasanaethau i atal problemau rhag gwaethygu, felly mae'r help iawn ar gael pan fydd ei angen arnoch. Bydd pwerau cryfach i gadw pobl yn ddiogel rhag camdriniaeth neu esgeulustod hefyd yn cael eu cyflwyno. Daw'r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles (Cymru) i rym ym mis Ebrill 2016. Byddwch yn cymryd rhan yn y broses newydd yn eich dyddiad asesu a drefnwyd nesaf.

Bydd Bwrdd Diogelu Annibynnol Cenedlaethol yn ystyried effeithiolrwydd trefniadau diogelu ledled Cymru. Byddant yn monitro perfformiad ledled y wlad ac yn gwneud argymhellion i Lywodraeth Cymru ynghylch gwelliannau y gellid eu gwneud. Mae cyfreithiau i ddiogelu oedolion a phlant rhag camdriniaeth neu esgeulustod hefyd wedi'u cryfhau.

Bydd yr awdurdod lleol a'r bwrdd iechyd yn gweithio gyda'i gilydd i asesu'r boblogaeth a darganfod pa ofal a chymorth sydd eu hangen yn eu hardal. Bydd hyn yn nodi'r gwasanaethau ataliol y mae angen eu darparu. Mae angen i awdurdodau lleol ddarparu gwasanaeth gwybodaeth, cyngor a chymorth i bobl.

Rhaid i awdurdodau lleol hyrwyddo cyfranogiad pobl sy'n derbyn gofal a chefnogaeth, wrth ddylunio a darparu gwasanaethau, ynghyd â chyflwyno modelau amgen, gan gynnwys; mentrau cymdeithasol, cwmnïau cydweithredol, gwasanaethau a arweinir gan ddefnyddwyr a'r sector gwirfoddol.

Mae mwy o wybodaeth am y Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru a Chyngor Gofal Cymru. 

Mae llesiant yn golygu yr ydych yn hapus, iach a chyfforddus gydag eich bywyd a beth yr ydych yn ei wneud. Mae'r Ddeddf yn nodi diffiniad o lesiant ar gyfer pobl sydd angen gofal a chymorth. Mae Llywodraeth Cymru wedi cynhyrchu datganiad llesiant i edrych ar y canlyniadau lles pobl sydd angen gofal a chymorth, a gofalwyr sydd angen cymorth disgwyl i gyflawni.

Menter gymdeithasol yw busnes gyda'r elw yn cael ei ail-fuddsoddi yn ôl i'w wasanaethau neu'r gymuned.  Grŵp o bobl sy'n cydweithio'n wirfoddol yw Menter cydweithredol i ddiwallu angen economaidd a chymdeithasol yn eu cymuned. Caiff y gwasanaethau sy'n cael eu harwain gan ddefnyddwyr eu rhedeg a'u rheoli gan y bobl sy'n defnyddio gwasanaethau cymorth. Mae gan wefan Llywodraeth Cymru tudalennau am wybodaeth am sut i sefydlu menter ar Busnesau Cymdeithasol Cymru.

Bydd mwy o bobl yn gallu derbyn Taliadau Uniongyrchol os ydynt am wneud hynny. Mae hyn yn golygu y cewch yr arian i drefnu eich gofal a'ch cefnogaeth eich hun i fodloni eich canlyniadau lles, gan gynyddu eich rheolaeth a'ch dewis personol.

Yn arbennig, bydd angen i awdurdodau lleol a byrddau iechyd weithio'n agos felly mae iechyd a gofal cymdeithasol yn cael ei integreiddio'n well. Gyda'i gilydd, byddant yn asesu gofynion gofal a chefnogaeth yn eu hardal ac yna'n nodi ac yn darparu pa wasanaethau sydd eu hangen. Bydd y broses asesu a chynllunio gofal yn ei gwneud yn ofynnol i sefydliadau gydweithio mewn dull integredig i leihau dyblygu. 

Os ydych chi a'ch teulu maeth am aros gyda'ch gilydd pan fyddwch chi'n cyrraedd 18 oed, cewch eich cefnogi i wneud hynny nes eich bod yn 21. Gall hyn gael ei ymestyn i'ch pen-blwydd yn 25 oed os ydych mewn addysg neu hyfforddiant.

Sefydlwyd y Gwasanaeth Mabwysiadu Cenedlaethol yn 2014. Mae'n dod â phob cynghorau lleol ynghyd i gydweithio â sefydliadau mabwysiadu gwirfoddol yng Nghymru. Mae'r canlyniadau eisoes yn dangos bod y broses bellach yn gyflymach gyda gwell cefnogaeth ar gael i deuluoedd.

Bydd y ffordd yr ydych yn talu am ofal os oes gennych y modd ariannol i wneud hynny yn unffurf ledled Cymru - bydd un math o drefniadau asesu a chodi tâl ar gyfer pob oedolyn sydd yn dalu am eu gofal. Bydd hyn ar gyfer gofal preswyl a dibreswyl. Bydd pawb sy'n talu tâl yn derbyn datganiad manwl sy'n esbonio ei gyfrifiad a gellir ei holi lle bo angen. Yn 2011, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru gap ar y swm y gall cynghorau godi am ofal a chymorth dibreswyl - mae'r cap hwn yn dal i fod ac mae'n £90 yr wythnos.

Bydd awdurdodau lleol ledled Cymru yn cofnodi eu perfformiad, a byddant yn gallu cymharu eu hunain ag ardaloedd eraill. Gallant wedyn ddysgu a gwella trwy rhannu arfer gorau. Bydd Llywodraeth Cymru yn adrodd am y cynnydd ar les mewn adroddiad blynyddol.