Canllaw i denantiaid preifat

Beth yw denant preifat?  

Mae tenant preifat yn rhywun sy'n talu rhent am y cartref y maent yn byw ynddo i landlord. Gall landlord fod yn berson, yn gymdeithas dai neu'n gwmni.

Beth yw Budd-dal Tai? 

Budd-dal Tai yn fath o fudd-dal rydym yn ei dalu i helpu pobl i dalu eu rhent. Mae'n "fudd-dal prawf modd" - mewn geiriau eraill, rydym yn asesu amgylchiadau ariannol unigolyn i benderfynu faint o fudd-dal y mae ganddynt hawl i'w gael. 

O'r 7fed o Ebrill 2008, os yw rhywun yn gwneud cais newydd, yn newid ei gyfeiriad neu os oes ganddo seibiant yn eu hawliad am Fudd-dal Tai, byddwn yn talu Lwfans Tai Lleol iddynt.

Bydd y rhan fwyaf o hawliadau newydd am help tuag at gostau tai ar gyfer pobl o oed gweithio bellach yn hawliadau am Gredyd Cynhwysol.

• Canllaw Credyd Cynhwysol
• Ymweld â safle Credyd Cynhwysol yr Adran Gwaith a Phensiynau

Beth yw Lwfans Tai Lleol? 

Mae'r Lwfans Tai Lleol yn ffordd newydd o gyfrifo Budd-dal Tai. Mae'n daliad cyfradd unffurf yn seiliedig ar:-

• lefel y rhenti a godir yn yr ardal rydych chi'n byw ynddi
• nifer yr ystafelloedd gwely rydych chi a'ch cartref eu hangen yn ôl y Gyfraith Budd-dal Tai

Sut ydw i'n hawlio Budd-dal Tai? 

Rhaid i chi, eich partner neu rhywun a benodwyd i weithredu ar eich rhan lenwi ffurflen gais Budd-dal Tai a'i dychwelyd yn syth i un o'r swyddfeydd canlynol

Yr Adran Budd-daliadau
CBS Castell-nedd Port Talbot
Canolfan Ddinesig
Castell-nedd
SA11 3QZ

Yr Adran Budd-daliadau
CBS Castell-nedd Port Talbot
Canolfan Ddinesig
Port Talbot
SA13 1PJ

Os oes angen help arnoch gyda'r ffurflen gais, gallwch chi ffonio unrhyw un o'r swyddfeydd uchod a bydd swyddog yn eich helpu i wneud eich cais. 

Neu, os na allwch chi ymweld â ni, dylech ffonio'r adran budd-daliadau ar 01639 686838 a byddwn yn trefnu i'n swyddogion ymweld â chi i roi help.

Pa brawf fydd angen i mi ei ddarparu gyda’r ffurflen gais? 

Rhaid i chi ddarparu gwybodaeth ategol a thystiolaeth gyda'ch cais. Rhaid i'r rhain fod yn ddogfennau gwreiddiol, nid llungopïau. 

Fel rheol bydd angen i ni weld:

• dau ddarn o dystiolaeth sy'n profi eich hunaniaeth.
• un darn o dystiolaeth yn cadarnhau eich rhif Yswiriant Gwladol (a rhif eich partner, os yw hyn yn berthnasol);
• Prawf o’ch holl incwm
• Prawf o'ch holl gynilion a'ch buddsoddiadau; a
• Prawf o incwm unrhyw un sy'n byw gyda chi nad yw'n dibynnu arnoch chi yn ariannol

Mae'r ffurflen gais yn rhoi manylion i chi pa fath o dystiolaeth a dderbyniwn.

Dylech wneud eich cais cyn gynted ag y gallwch. Os nad oes gennych unrhyw dystiolaeth ategol pan fyddwch yn gwneud eich cais, gallwch ei hanfon yn nes ymlaen. Fodd bynnag, rhaid inni dderbyn y dystiolaeth hon o fewn un mis calendr o'r dyddiad y gwnaethoch wneud eich cais

Os na fyddwch yn darparu'r wybodaeth sydd ei hangen arnom i brosesu'ch cais, bydd oedi wrth dalu'ch budd-dal.

Pa gynilion / cyfalaf sydd angen i mi ddweud wrthych chi? 

Rhaid ichi ddweud wrthym am eich holl gynilion a'ch buddsoddiadau
Mae enghreifftiau'n cynnwys:

• Yr arian sydd gennych mewn cyfrif banc neu gymdeithas adeiladu (hyd yn oed os yw'ch cyfrif wedi'i or-gywiro);
• Tir neu eiddo rhydych chi'n berchen arno, heblaw'r cartref rhydych chi'n byw ynddi;
• Stociau a chyfranddaliadau;
• Bondiau premiwm
• Tystysgrifau Cynilion Cenedlaethol
• Cyfrifon ISA
• Cyfrifon Swyddfa'r Post

Nid yw hon yn rhestr lawn, a dim ond i roi enghreifftiau o'r hyn y mae'n rhaid i chi ddweud wrthym amdano.

Sut fydd fy nghynhlediadau / cyfalaf yn effeithio ar fy mudd-dal?  

Os oes gennych gynilion a buddsoddiadau, ni fyddwn yn ystyried y £6,000 cyntaf os ydych chi'n oedran gweithio a'r £10,000 cyntaf os ydych chi'n oedran Pensiwn. Os oes gennych gynilion a buddsoddiadau o fwy na £16,000, ni fyddwch fel rheol yn gymwys i gael budd-dal oni bai eich bod yn cael credyd gwarant gyda'r gwasanaeth Pensiwn. Fodd bynnag, gallwn anwybyddu rhai mathau o gynilion a buddsoddiadau felly cysylltwch â'r Adran Budd-daliadau am rhagor o gyngor.

Faint o Fudd-dal Tai a gawn?  

Bydd swm y Budd-dal Tai a gewch yn dibynnu ar:

• eich incwm, eich cynilion a'ch buddsoddiadau
• nifer y bobl yn eich cartref; a
• y gyfradd briodol o Lwfans Tai Lleol

Sut ydw i'n cyfrifo cyfradd y Lwfans Tai Lleol? 

Bydd y Lwfans Tai Lleol a ddefnyddir i gyfrifo'ch budd-dal yn dibynnu ar eich oedran ac oedran a nifer y bobl yn eich cartref.

Mae'r manylion canlynol yn egluro'r amodau ar gyfer penderfynu faint o ystafelloedd rydych chi'n gymwys ar eu cyfer. Bydd cyfradd y Lwfans Tai Lleol yn ôl nifer yr ystafelloedd gwely yr ydym yn eu hystyried chi a'ch teulu eu hangen.

Un ystafell wely i:

• Pob cwpl oedolyn
• Unrhyw oedolyn arall dros 16 mlwydd oed
• Unrhyw ddau o blant dan 10 oed
• Unrhyw ddau blentyn o un rhyw rhwng 10 a 15 oed
• unrhyw blentyn arall.

Bydd cyfradd Lwfans Tai Lleol yn cael ei rhannu ar gyfer pobl sengl dan 35 oed. Bydd y gyfradd hon hefyd yn berthnasol i bobl sengl a chyplau sy'n dewis byw mewn llety a rhennir.

Cyfrifiannell hawl ystafelloedd gwely

Ble byddaf yn dod o hyd i gyfraddau'r Lwfans Tai Lleol?

Chwilio Cyfradd LHA

A allaf apelio yn erbyn cyfradd y Lwfans Tai Lleol?

Na. Mae hyn oherwydd bod unrhyw apêl yn gallu newid y gyfradd ar gyfer tenantiaid eraill nad ydynt wedi apelio ac yn hapus â'u lwfans, ac oherwydd y byddem yn gorfod gwneud y newid i bob tenant sy'n derbyn y gyfradd Lwfans Tai Lleol hwnnw.

Beth os yw'r Lwfans Tai Lleol yn llai na'r rhent sydd angen ei dalu? 

Rhaid i chi dalu'r gwahaniaeth rhwng y budd-dal tai a dderbyniwyd (y lwfans tai lleol) a'r rhent y codir tâl amdano.

Beth os yw'r Lwfans Tai Lleol yn fwy na'r rhent sydd angen ei dalu?

Os yw'r rhent a godir gennych yn is na chyfradd y Lwfans Tai Lleol, bydd eich hawliad yn seiliedig ar eich ffigwr rhent.

Pwy gaiff y budd-dal tai ei dalu i?

O dan y Rheoliadau Lwfans Tai Lleol, byddwn yn talu'r budd-dal i chi, yn eich cyfrif banc bob pythefnos am y pythefnos sydd wedi mynd heibio. Ni allwch ddewis talu'ch budd-dal yn uniongyrchol i'ch landlord. Fodd bynnag, gallwn ddewis talu rhent i'ch landlord os oes tystiolaeth y byddech yn annhebygol o dalu eich rhent neu os oes tystiolaeth na allwch rheoli'ch materion ariannol.

Os ydych yn teimlo nad ydych yn gallu rheoli eich materion ariannol, gallwch gysylltu â ni i lenwi holiadur a darparu tystiolaeth ategol fydd yn helpu i benderfynu os gallwch chi gael eich ystyried fel "achos bregus" ac yna cael eich rhent ei dalu'n uniongyrchol i'ch landlord. Gall enghreifftiau o denantiaid "achos bregus" fod yn rhai ag anableddau dysgu, problemau dyled sylweddol neu anableddau corfforol. Bydd pob achos unigol am dalu uniongyrchol i landlord yn cael ei asesu ar y dystiolaeth a rhoddir i'r awdurdod.

Pryd fydd fy mudd-dal tai yn dechrau?

Yn gyffredinol, byddwn yn talu budd-dal o'r dydd Llun ar ôl i ni dderbyn eich ffurflen gais.

Cofiwch, rhaid i chi hawlio cyn gynted â phosibl oherwydd nad yw budd-dal tai yn cael ei ôl-ddyddio'n awtomatig (hynny yw, yn cael ei dalu o ddyddiad cynharach). Os na fyddwch yn gymwys o fewn y terfynau amser a ganiateir, bydd angen i chi ofyn i ni, yn ysgrifenedig, ôl-ddyddio eich budd-dal. Bydd angen i chi hefyd ddweud wrthym pam nad oeddech yn gwneud cais ar yr adeg briodol. Os oes gennych rheswm da, byddwn yn ôl-ddyddio eich budd-dal. Byddwn yn edrych ar bob achos yn unigol.

Fel rheol, ni allwch gael Budd-dal Tai nes i chi symud i mewn i'r eiddo fel eich cartref. Mae hyn yn golygu y bydd yn rhaid i chi dalu'r rhent llawn hyd nes y byddwch yn symud i'r eiddo hyd yn oed os byddech chi'n gymwys i gael budd-dal tai. Mae yna eithriadau i'r rheol hon a dylech gysylltu â'r adran budd-daliadau am gyngor pellach.

Beth os yw fy amgylchiadau'n newid?

Os ydych wedi gwneud cais am Fudd-dal Tai a bod eich amgylchiadau'n newid, rhaid i chi rhoi gwybod yn ysgrifenedig am y newidiadau hyn i'r adran Budd-daliadau. Hyd yn oed os ydych chi'n dweud wrth yr Adran Gwaith a Phensiynau (gynt y DSS), mae'n rhaid i chi dal i ddweud wrth yr adran Budd-dal Tai.

Mae'r canlynol yn enghreifftiau o newidiadau y mae'n rhaid i chi ddweud wrthym amdanynt-

• Os byddwch chi'n rhoi gorau neu'n dechrau cymhorthdal incwm / lwfans ceiswyr gwaith
• Os ydych yn rhoi gorau neu'n dechrau gweithio
• Os yw'ch cartref yn newid (er enghraifft, os yw rhywun yn symud i mewn neu allan)
• Os byddwch chi'n gadael yr eiddo
• Os yw swm eich cynilion a'ch buddsoddiadau'n newid
• Os oes gennych newid mewn incwm
• Os oes gan annibynnydd newid yn incwm (annibynnydd yw rhywun nad yw'n ddibynnol arno heblaw am eich partner sy'n 18 oed neu'n hŷn sy'n byw gyda chi, er enghraifft, mab neu ferch sydd wedi tyfu i fynnu).

Nid yw hon yn rhestr lawn a gall llawer o newidiadau eraill mewn amgylchiadau effeithio ar ba fudd-dal y mae gennych hawl iddo. Os nad ydych yn siŵr a yw’r newid yn effeithio ar faint o fudd-dal rhydych chi'n ei dderbyn, dywedwch wrth yr adran budd-daliadau beth bynnag a byddwn ni yn penderfynu os effeithir ar eich budd-dal.

Er bod rhaid i chi ddweud wrthym yn ysgrifenedig am unrhyw newidiadau i'ch amgylchiadau, gallwch ffonio'r adran budd-daliadau yn gyntaf i rhoi'r wybodaeth i ni.

Beth yw gordaliad Budd-dal Tai?

Gordaliad Budd-dal Tai yw pan fyddwch chi'n cael budd-dâl nad oes gennych hawl iddo. Er enghraifft, os nad ydych yn dweud wrthym am newid yn eich amgylchiadau ar yr adeg y mae'n digwydd, yr ydym yn parhau i efallai talu gormod o fudd-dal i chi hyd nes y byddwn yn gwybod am y newid.

Os ydych chi'n dal i gael Budd-dal Tai, byddwn yn hawlio'r gordaliad yn ôl trwy ostwng faint o fudd-dal a rhoddwn i chi bob wythnos nes ein bod wedi hawlio'r swm llawn yn ōl. Mae'r Llywodraeth yn pennu'r swm y gallwn leihau eich budd-dal ac mae'r swm hwn yn newid bob blwyddyn.

Os nad oes gennych hawl mwyach i Fudd-dal Tai ac rhydym wedi eich gwneud yn gyfrifol am dalu'r gordaliad, byddwn yn anfon anfoneb atoch i chi ei dalu.

Sut allaf dalu'r anfoneb a anfonwch imi am gordaliad Budd-dal Tai?

Drwy'r post

Gallwch anfon eich siec, wedi'i wneud i 'CBS Castell-nedd Port Talbot', i:

Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol
CBS Castell-nedd Port Talbot
Canolfan Ddinesig
Castell-nedd
SA11 3QZ.

Ysgrifennwch eich rhif cyfeirnod ar gefn eich siec.

Mewn swyddfa bost

Os ydych chi am dalu mewn swyddfa bost, cysylltwch â'r Adran Gordaliadau ar 01639 686839. Byddant yn rhoi cerdyn talu i chi y bydd angen i chi ei gymryd i'r swyddfa bost wrth wneud taliad.

Ar y we

Os oes gennych gerdyn debyd, gallwch wneud taliad ar-lein

Wrth dalu, cofiwch gael eich bil gyda chi gan y bydd angen eich rhif cyfeirnod arnoch

Ar y ffôn

Gallwch ddefnyddio'ch cerdyn debyd i dalu ar unrhyw adeg drwy ffonio 0161 622 6919. Wrth dalu, cofiwch gael eich bil gyda chi gan y bydd angen eich rhif cyfeirnod arnoch.

Trwy drefn sefydlog

Cysylltwch â'r Adran Gordaliadau ar 01639 686839 am ffurflen.

Gan BACS

Gall cwmnïau a sefydliadau dalu gan BACS. Cysylltwch â'r Adran Gordaliadau ar 01639 686839 am rhagor o fanylion. 

Beth os na allaf fforddio talu'r gordaliad mewn un tro?

Gallwn drefnu i chi ad-dalu'r gordaliad mewn rhandaliadau.

Os ydych chi am wneud trefniant i dalu fel hyn, dylech benderfynu faint y gallwch ei dalu a ffoniwch ni ar 01639 686839 i drafod gwneud y taliadau.

Gallwch hefyd ysgrifennu atom i wneud cynnig ar gyfer sut yr hoffech ei dalu. Os credwn fod eich cynnig yn rhesymol, efallai y byddwn yn gallu cytuno ar yr ad-daliadau ar unwaith. Fodd bynnag, os na allwn ni, byddwn yn gofyn i chi lenwi ffurflen incwm a gwariant fel y gallwn benderfynu a allwn ni dderbyn eich cynnig.

Beth os na fyddaf yn talu'r gordaliad yn ôl? 

Os na fyddwch chi'n talu'r gordaliad yn ôl, gallwn wneud cais i'r llys sirol am orchymyn yn eich erbyn. Bydd hyn yn ein galluogi i:

• defnyddio atodiad enillion
• defnyddio beilïaid i gasglu'r gordaliad

Os oes rhaid i ni wneud cais am orchymyn llys sirol, byddwn yn ychwanegu costau'r llys i'ch gordaliad. Bydd yn rhaid i chi dalu'r costau hyn yn ogystal â'r gordaliad gwreiddiol.t.

Beth ddylwn i ei wneud os ydw i'n credu bod penderfyniad y Cyngor ynglŷn â'm budd-dal tai yn anghywir?

Os nad ydych yn cytuno â'n penderfyniad ynglŷn â'ch budd-dal, gallwch:

• Gofynnwch am esboniad;
• Gofynnwch i ni edrych ar y penderfyniad eto; neu
• Apelio i Wasanaeth Tribiwnlys annibynnol

Mae rhaid i chi:

• Dywedwch wrth yr adran budd-daliadau, yn ysgrifenedig, pa benderfyniad nad ydych yn cytuno â hi;
• Dywedwch wrthym pam nad ydych yn cytuno â'r penderfyniad; a
• Arwyddwch y llythyr

Rhaid i'r Adran Budd-daliadau dderbyn eich llythyr o fewn un mis o'r dyddiad y cawsoch y llythyr yn rhoi ein penderfyniad i chi.

A oes unrhyw gymorth arall y gallaf ei gael?

Efallai y bydd gennych hawl i Daliad Tai Dewisol os ydych chi'n hawlio budd-dal tai ond nid yw'n ddigon i dalu am y rhent y mae'n rhaid i chi ei dalu. Mae Taliadau Tai Dewisol ar gyfer pobl sydd â phroblemau ariannol difrifol, mae ganddynt amgylchiadau eithriadol ac sydd angen help ychwanegol i dalu eu rhent.

I wneud cais am ddyfarniad dewisol, mae'n rhaid i chi lenwi holiadur a rhoi manylion eich incwm a'ch gwariant. Cysylltwch â'r Adain Budd-daliadau